50 năm trôi qua kể từ ngày non sông nối liền một dải (30/4/1975- 30/4/2025), tiếng vọng của hòa bình vẫn ngân vang, thấm đẫm niềm tự hào trên khắp dải đất hình chữ S. Với Ninh Bình-vùng đất Cố đô địa linh nhân kiệt, chặng đường nửa thế kỷ qua là bản hùng ca nối tiếp từ trang sử chiến đấu kiên cường đến kỷ nguyên vươn mình đầy khát vọng.  

Một góc thành phố Hoa Lư hôm nay.

Hậu phương vững chắc

Chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu chấn động địa cầu” đã khép lại cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc, nhưng Tổ quốc vẫn còn chia cắt. Đáp lời non sông và Bác Hồ kính yêu, quân, dân Ninh Bình đã sục sôi khí thế cách mạng, thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược: Xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Những năm tháng kháng chiến chống Mỹ cứu nước cam go, Ninh Bình không chỉ là hậu phương vững chắc mà còn tích cực chi viện sức người sức, của cải cho tiền tuyến miền Nam, góp phần làm nên những chiến công hiển hách trong bản hùng ca thống nhất của non sông.

Bà Đinh Thị Chắt, nguyên Bí thư Chi đoàn, nguyên Đại đội trưởng Dân quân trực chiến Đông Phương Hồng (xã Ninh Thành, thị xã Ninh Bình trước đây) năm nay đã ngoài 80 tuổi vẫn nhớ như in ký ức năm tháng cùng các dân quân trong Trung đội tham gia kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Bà kể: “Ngày ấy... bom đạn giặc Mỹ cày xới khắp nơi. Quê hương hứng chịu bao nhiêu trận oanh tạc tàn khốc, thị xã Ninh Bình gần như bị san phẳng... Nhưng tinh thần đâu có lùi bước! Cả thị xã, cả tỉnh Ninh Bình sục sôi khí thế đấu tranh cách mạng. Thanh niên trai tráng hăng hái lên đường nhập ngũ, phụ nữ thì “tay cày tay súng”. Ai cũng một lòng hướng về miền Nam ruột thịt, quyết tâm thực hiện cho bằng được lời Bác Hồ kính yêu “đánh cho Mỹ cút, đánh cho Nguỵ nhào”…

Theo lịch sử Đảng bộ tỉnh, khi đế quốc Mỹ leo thang chiến tranh, điên cuồng đánh phá miền Bắc, với dã tâm “đưa miền Bắc trở lại thời kỳ đồ đá”, Ninh Bình trở thành một trong những trọng điểm hủy diệt. Ngày 22/5/1965, máy bay Mỹ ném bom khu vực Nông trường Đồng Giao, doanh trại bộ đội Trung đoàn 154, mở đầu cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ nhất đối với Ninh Bình. Từ tháng 5 năm 1965 và đặc biệt ác liệt trong năm 1972, bom đạn Mỹ đã cày xới mảnh đất này, huỷ diệt thị xã Ninh Bình gần như hoàn toàn, 123/125 xã, thị trấn trong tỉnh bị Mỹ ném bom bắn phá.

Suốt hơn 8 tháng (từ ngày 13/4/1972 đến ngày 26/12/1972), Mỹ sử dụng 1.177 lần máy bay đánh phá 535 trận vào 523 mục tiêu giao thông, kinh tế, dân cư trên địa bàn tỉnh, khiến đê điều, các công trình thủy lợi bị oanh tạc nhiều gấp 3,1 lần so với cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ nhất. Nhưng bom đạn ấy không thể khuất phục ý chí quật cường của quân và dân Ninh Bình.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ, Chính quyền tỉnh, với tinh thần “Mỗi người làm việc bằng hai” và “Không có gì quý hơn độc lập tự do”, quân và dân Ninh Bình đã biến đau thương thành hành động, vừa hăng hái lao động sản xuất, vừa anh dũng chiến đấu, bảo vệ quê hương, lập nên những chiến công vang dội: Bắn rơi 90 máy bay Mỹ, bắt sống 5 giặc lái. Đặc biệt, Ninh Bình vinh dự bắn rơi chiếc máy bay Mỹ thứ 2.700 trên bầu trời miền Bắc. Những đơn vị như Dân quân du kích xã Thượng Kiệm, Trung đội dân quân Kim Đài đã được phong tặng danh hiệu “Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân”, tô thắm thêm trang sử vàng của dân tộc.

Không chỉ là pháo đài vững chắc, Ninh Bình còn là hậu phương hết lòng chi viện cho tiền tuyến lớn miền Nam. Từ “tay cày tay súng” của phụ nữ đến khí thế “Ba sẵn sàng” của thanh niên, cả tỉnh dồn sức cho tiền tuyến. Với tinh thần “Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”, tỉnh Ninh Bình đã tiễn đưa gần 6 vạn người con ưu tú lên đường nhập ngũ, đóng góp hàng chục vạn tấn lương thực, hàng triệu ngày công phục vụ chiến đấu. Trong gian khó, Ninh Bình còn mở rộng vòng tay đón nhận, nuôi dưỡng các thương, bệnh binh và hơn 4.000 con em Quảng Bình, Vĩnh Linh ra học tập, góp phần thắt chặt nghĩa tình Bắc-Nam ruột thịt.

Anh hùng LLVT nhân dân Trần Xuân Sinh, hiện đang sinh sống tại xóm 12, xã Quang Thiện (Kim Sơn)-người đã cùng đồng đội xông pha gần 500 trận đánh lớn nhỏ trên chiến trường miền Nam chia sẻ: Năm 1965, giữa lúc giặc Mỹ điên cuồng bắn phá miền Bắc, trong đó có trọng điểm Ninh Bình, khi ấy tôi đang học lớp 7, theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc, tôi đã trốn nhà để gia nhập đội thanh niên xung phong. Đến năm 1966, tôi nhập ngũ ở Tiểu đoàn 20- pháo cao xạ, Bộ Tư lệnh 559 và tham gia chiến đấu ở khắp các chiến trường miền Nam.

“Vào sinh ra tử” không ít lần, nhưng chưa bao giờ tôi và các đồng đội nao núng, chỉ với một quyết tâm duy nhất là phải chiến thắng kẻ thù, giành độc lập, tự do cho dân tộc, thống nhất đất nước. Tôi luôn tâm niệm rằng, dù đi bất cứ đâu, làm bất cứ việc gì và dù có khó khăn, hiểm nguy đến mấy, cũng phải nỗ lực vượt qua, để góp sức phục vụ cách mạng, tô thắm truyền thống quê hương Ninh Bình Anh hùng.

Trải qua 21 năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước vô cùng cam go, khốc liệt, Đảng bộ, quân và dân Ninh Bình đã cùng cả nước viết nên khúc khải hoàn với Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử toàn thắng. Tổng kết cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, Đảng bộ, Nhân dân và LLVT Ninh Bình đã vinh dự được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân.

Hơn 16 nghìn liệt sĩ, gần 14 nghìn thương binh, cùng hơn 1.270 Bà mẹ Việt Nam Anh hùng… là minh chứng cho những hi sinh thầm lặng mà vĩ đại của đất và người Cố đô Hoa Lư, hòa vào dòng chảy chiến thắng của dân tộc.

Vươn tầm mạnh mẽ

Sau chiến tranh, cũng như cả nước, Ninh Bình đối mặt với muôn vàn khó khăn. Song, phát huy truyền thống quê hương Anh hùng và dưới ánh sáng đường lối đổi mới của Đảng, Đảng bộ, Chính quyền, quân và dân Ninh Bình đã đoàn kết, chủ động, sáng tạo vượt quá khó khăn, thử thách bằng ý chí tự lực, tự cường và khát vọng vươn lên mạnh mẽ. Ngay sau ngày thống nhất, công cuộc khôi phục sản xuất, ổn định đời sống được ưu tiên hàng đầu. Trên những cánh đồng hoang tàn, sự sống lại nảy mầm. Những ngôi nhà đổ nát được dựng xây lại. Hệ thống hạ tầng bị phá hủy dần được hồi sinh. Nông nghiệp là bệ phóng, cùng với công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp bắt đầu khởi sắc.

Đặc biệt, sau 33 năm tái lập tỉnh (từ 1992 đến nay), Ninh Bình đã có sự chuyển mình đầy ngoạn mục. Từ một tỉnh thuần nông nghèo, nông nghiệp lạc hậu, Ninh Bình đã vươn lên trở thành một trong những điểm sáng kinh tế năng động trên bản đồ khu vực đồng bằng Sông Hồng và cả nước. Sự bứt phá thể hiện rõ nét qua khả năng tự cân đối ngân sách và có điều tiết về Trung ương từ năm 2022-dấu mốc khẳng định vị thế mới của tỉnh.

Hiện nay, Ninh Bình không chỉ là cực tăng trưởng mạnh mẽ mà còn vươn tầm dẫn đầu ở nhiều lĩnh vực: Là một trong ba trung tâm sản xuất ô tô hàng đầu quốc gia. Du lịch luôn nằm trong tốp những điểm đến hàng đầu của khách du lịch trong và ngoài nước, trên nền tảng hướng dẫn du lịch TripAdvisor (Mỹ), Ninh Bình đã được du khách bình chọn và lọt vào “Top 10 trải nghiệm cuốn hút nhất thế giới năm 2024”, tạo ra bước đột phá, mở ra cơ hội lớn, đưa du lịch Ninh Bình phấn đấu trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.

Diện mạo nông thôn thay đổi, với 100% xã đạt chuẩn nông thôn mới (NTM) và nhiều xã đạt NTM nâng cao, kiểu mẫu, năm 2024 tỉnh Ninh Bình hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM. Chất lượng giáo dục toàn diện không ngừng được nâng lên, quy mô trường, lớp các cấp học duy trì ổn định; 8 năm liên tục tỉnh Ninh Bình có điểm trung bình các bài thi tại Kỳ thi tốt nghiệp THPT nằm trong tốp đầu; tất cả các môn thi có điểm trung bình nằm trong tốp 10 của cả nước (trong đó có 7 môn trong tốp 5).

Tỉnh đã tổ chức thành công nhiều sự kiện văn hóa, hội thảo quan trọng mang tầm quốc gia, quốc tế; bản sắc giá trị văn hóa độc đáo được quảng bá, lan tỏa, từng bước chuyển thành nguồn lực nội sinh thúc đẩy phát triển. Công tác xây dựng Đảng, chính quyền được triển khai đồng bộ, toàn diện, hiệu quả; hệ thống chính trị được củng cố ngày càng vững mạnh. Quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội được giữ vững, đời sống nhân dân ngày càng được cải thiện, nâng cao.

Tất cả là minh chứng sống động cho ý chí quật cường, khát vọng vươn lên mạnh mẽ của Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân Ninh Bình, biến tiềm năng thành sức mạnh, biến những vết thương chiến tranh thành động lực phát triển, viết tiếp bản hùng ca về một miền đất anh hùng trong thời bình. Kế thừa hào khí tiền nhân, LLVT tỉnh Ninh Bình hôm nay đang vững vàng làm nòng cốt bảo vệ Tổ quốc.

Đồng chí Thượng tá Nguyễn Công Chiến, Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh cho biết: LLVT tỉnh duy trì nghiêm chế độ sẵn sàng chiến đấu, phối hợp giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, chủ động xử lý các vấn đề phức tạp, đảm bảo môi trường ổn định cho sự phát triển. Đồng thời, phát huy tốt chức năng “đội quân công tác”, thắt chặt mối quan hệ quân-dân, xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc. Cán bộ, chiến sĩ gương mẫu đi đầu tham gia thực hiện tốt công tác giảm nghèo, xây dựng NTM, phòng chống thiên tai, góp phần đảm bảo cuộc sống bình yên cho Nhân dân, tạo điều kiện thuận lợi để Ninh Bình bứt phá, hướng tới mục tiêu trở thành Đô thị di sản thiên niên kỷ vào năm 2035.

Được sinh ra và lớn lên trong thời bình, thế hệ trẻ Ninh Bình luôn ý thức sâu sắc rằng hòa bình hôm nay là thành quả được đánh đổi bằng biết bao gian khổ, hi sinh của cha ông. Trách nhiệm của tuổi trẻ là trân trọng, gìn giữ và phát huy những giá trị ấy.

Đồng chí Đặng Thị Ngân, Bí thư Đoàn Thanh niên phường Tân Thành (thành phố Hoa Lư) chia sẻ cảm xúc trong những ngày tháng Tư lịch sử: Gặp gỡ và trò chuyện với các cô, chú, các bác cựu thanh niên xung phong, cựu chiến binh… giúp chúng tôi hiểu thêm về giá trị của hòa bình, những hi sinh lớn lao. 50 năm non sông liền một dải là niềm tự hào, tiếp thêm động lực để tuổi trẻ cùng chung sức xây dựng quê hương, đất nước phồn vinh, thịnh vượng.

Hành trình 50 năm vang vọng hòa bình của Ninh Bình là sự tiếp nối của bản hùng ca trong các cuộc kháng chiến và công cuộc kiến thiết quê hương, đất nước. Tiếng vọng của hòa bình không chỉ là niềm tự hào về quá khứ, mà còn là động lực mạnh mẽ cho khát vọng vươn xa trong tương lai, xứng đáng với tầm vóc của vùng đất Cố đô lịch sử.