Trong thời gian gần đây, tại Phòng kỹ thuật hình sự Công an tỉnh, số lượng vụ việc giám định liên quan đến sản xuất, buôn bán hàng giả có chiều hướng gia tăng, diễn biến phức tạp với thủ đoạn ngày càng tinh vi và quy mô lớn. 

Qua công tác giám định, nhận thấy, nhiều sản phẩm được làm giả với hình thức bề ngoài được sao chép tinh vi từ bao bì, nhãn mác đến tem chống hàng giả gây khó khăn cho người tiêu dùng trong việc phân biệt hàng thật, hàng giả, đánh lừa người mua bằng giá thành rẻ hơn so với hàng chính hãng nhưng ẩn chứa bên trong là các thành phần kém chất lượng. Nhiều trường hợp khó có thể phát hiện bằng mắt thường mà chỉ có thể phân biệt nhờ vào các phương pháp, phương tiện kỹ thuật chuyên dụng của công tác giám định. Hàng giả không chỉ gây thiệt hại nặng nề cho doanh nghiệp và người sản xuất mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng của người dân, gây ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh lành mạnh. Đáng lo ngại, nhiều loại hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng.

Công tác giám định hàng giả tại Phòng Kỹ thuật hình sự 

Theo Khoản 7 Điều 3 Nghị định 98/2020/NĐ-CP ngày 26/8/2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm, và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, “hàng giả” gồm:

a) Hàng hóa có giá trị sử dụng, công dụng không đúng với nguồn gốc, bản chất tự nhiên, tên gọi của hàng hóa; hàng hóa không có giá trị sử dụng, công dụng hoặc có giá trị sử dụng, công dụng không đúng so với giá trị sử dụng, công dụng đã công bố hoặc đăng ký;

b) Hàng hóa có ít nhất một trong các chỉ tiêu chất lượng hoặc đặc tính kỹ thuật cơ bản hoặc định lượng chất chính tạo nên giá trị sử dụng, công dụng của hàng hóa chỉ đạt mức từ 70% trở xuống so với mức tối thiểu quy định tại quy chuẩn kỹ thuật hoặc tiêu chuẩn chất lượng đã đăng ký, công bố áp dụng hoặc ghi trên nhãn, bao bì hàng hóa;

c) Thuốc giả theo quy định tại Khoản 33 Điều 2 của Luật Dược năm 2016 và dược liệu giả theo quy định tại khoản 34 Điều 2 của Luật Dược năm 2016;

d) Thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật không có hoạt chất; không có đủ loại hoạt chất đã đăng ký; có hoạt chất khác với hoạt chất ghi trên nhãn, bao bì hàng hóa; có ít nhất một trong các hàm lượng hoạt chất chỉ đạt từ 70% trở xuống so với mức tối thiểu quy định tại quy chuẩn kỹ thuật hoặc tiêu chuẩn chất lượng đã đăng ký, công bố áp dụng;

đ) Hàng hóa có nhãn mác hàng hóa hoặc bao bì hàng hóa ghi chỉ dẫn giả mạo tên, địa chỉ tổ chức, cá nhân sản xuất hoặc nhập khẩu, phân phối hàng hóa; giả mạo mã số đăng ký lưu hành, mã số công bố, mã số vạch của hàng hóa hoặc giả mạo bao bì hàng hóa của tổ chức, cá nhân khác; giả mạo về nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa hoặc nơi sản xuất, đóng gói, lắp ráp hàng hóa;

e) Tem, nhãn, bao bì hàng hóa giả.

Bên cạnh đó, Điều 213 Luật sở hữu trí tuệ 2005, được sửa đổi tại Khoản 79 Điều 1 Luật sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022 còn quy định về hàng hóa giả mạo về sở hữu trí tuệ.

Ngoài ra, đối với các hành vi sản xuất, buôn bán, kinh doanh hàng giả đến mức phải xử lý theo Luật Hình sự, sẽ bị xử lý theo các Tội danh quy định trong Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) bao gồm: Điều 192 Tội sản xuất, buôn bán hàng giả, Điều 193 Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm, Điều 194 Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh, Điều 195 Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi, Điều 198 Tội lừa dối khách hàng.

Để bảo vệ quyền lợi và sức khỏe của bản thân, cơ quan giám định khuyến cáo:

- Người dân cần nâng cao cảnh giác, không nên vì giá rẻ mà mua những sản phẩm không rõ nguồn gốc. Người tiêu dùng cần chủ động kiểm tra thông tin sản phẩm, kiểm tra bao bì, tem, nhãn chống hàng giả, thông tin của nhà sản xuất Hãy ưu tiên lựa chọn hàng hóa tại các cơ sở uy tín, có hóa đơn, chứng từ rõ ràng.

- Quét mã vạch, mã QR bằng các ứng dụng chuyên dụng để kiểm tra thông tin sản phẩm, xuất xứ, nhà sản xuất.

- Bằng phương pháp cảm quan nhận biết về thiết kế của bao bì, nhãn mác như các lỗi sai chính tả, chữ in mờ nhòe, in sai, lệch, to nhỏ hơn tiêu chuẩn.., màu sắc, mùi vị, chất liệu của sản phẩm.

- Khi phát hiện hàng hóa có dấu hiệu bất thường, cần báo ngay cho cơ quan chức năng để kịp thời xử lý.

Các bước phát hiện hàng giả (Nguồn: TTXVN)

Cuộc chiến chống hàng giả không phải là câu chuyện của riêng ai, đó là trách nhiệm của toàn xã hội, cùng với sự nỗ lực của các cơ quan chức năng, sự tỉnh táo của mỗi người tiêu dùng cũng chính là “lá chắn” hiệu quả trước vấn nạn hàng giả.

Đỗ Thành Vinh, Phòng Kỹ thuật hình sự