Dự án Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự (ANTT) ở cơ sở được Chính phủ giao cho Bộ Công an nghiên cứu, soạn thảo để Chính phủ trình Quốc hội thông qua. Đây là dự án Luật quan trọng nhằm huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị trong công tác bảo đảm ANTT, nhất là tại địa bàn cơ sở, phục vụ đắc lực nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội và giữ gìn cuộc sống yên bình cho nhân dân.

Với tinh thần thẳng thắn, khoa học, với cái nhìn khách quan, toàn diện, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu đã khẳng định việc xây dựng, ban hành Luật Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở là hết sức cần thiết, đáp ứng yêu cầu đặt ra từ thực tiễn và nhiệm vụ bảo đảm ANTT trong tình hình mới, đó là:

Thứ nhất, việc xây dựng Luật Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở là sự cụ thể hóa đường lối, quan điểm của Đảng và Nhà nước về bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm TTATXH, đây là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân, trong đó CAND là lực lượng nòng cốt nhằm bảo vệ ANTT từ sớm, từ xa, từ cơ sở. Việc Bộ Công an được giao xây dựng dự thảo, lấy ý kiến các nhà khoa học, các cơ quan chức năng trước khi hoàn thiện để Chính phủ trình Quốc hội thảo luận, thông qua đã được thực hiện rất chặt chẽ, bài bản, khoa học. 

Thứ hai, thực tiễn hiện nay, cùng với lực lượng CAND, trên địa bàn cấp xã đang có sự tham gia bảo vệ ANTT của các lực lượng: Bảo vệ dân phố, dân phòng, Công an xã bán chuyên trách tuy đã kết thúc nhiệm vụ nhưng vẫn được tiếp tục sử dụng. Các lực lượng này được gọi chung là lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở. Đây là lực lượng quần chúng do UBND cấp xã thành lập, quản lý, duy trì hoạt động, hỗ trợ lực lượng Công an chính quy trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ ANTT ở địa bàn cấp xã. Mặc dù vậy, hiện nay mỗi nơi từ tên gọi cũng không thống nhất, đến tổ chức, hoạt động, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn cũng khác nhau, không rõ ràng. Từ đó một số nơi xuất hiện tình trạng lạm quyền, không làm hết trách nhiệm, gây ra khó khăn trong chỉ đạo, tổ chức, thực hiện, do vậy đòi hỏi cần phải được chuẩn hóa, đưa vào Luật.

Lực lượng bảo vệ ANTT ở cơ sở phối hợp tuyên truyền công tác bảo đảm ANTT trên không gian mạng

Lực lượng bảo vệ ANTT ở cơ sở  phối hợp với Công an xã chính quy tuyên truyền pháp luật về ANTT cho nhân dân

Thứ ba, thực tiễn tổ chức và hoạt động của các lực lượng này thời gian qua đã bộc lộ nhiều vướng mắc bất cập, nhất là về chính sách, pháp luật. Các quy định hiện hành về tổ chức, hoạt động, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở được đề cập ở nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác nhau, do nhiều cơ quan có thẩm quyền ban hành.

Mặt khác, các quy định về thẩm quyền thực hiện một số nhiệm vụ bảo vệ ANTT, phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ… cùng bị chồng lẫn giữa các lực lượng. Quy định về chế độ, chính sách; điều kiện đảm bảo về cơ sở vật chất, trang thiết bị hoạt động của các lực lượng này còn thiếu, chưa thống nhất… Điều này đã gây ra nhiều khó khăn trong công tác lãnh đạo, quản lý, duy trì, củng cố, phát huy vai trò của lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở, làm giảm hiệu quả hoạt động của các lực lượng này.

Thứ tư, “Lấy dân làm gốc” là nguyên tắc cơ bản, mục tiêu xuyên suốt của dự thảo Luật. Việc xây dựng, tổ chức lại lực lượng tham gia bảo vệ ANTT chẳng những không làm tăng biên chế, tăng ngân sách nhà nước cho lực lượng này mà còn tạo điều kiện để lực lượng tham gia bảo vệ ANT ở cơ sở trở thành cánh tay nối dài, sâu sát với nhân dân, hỗ trợ cấp ủy, chính quyền, hỗ trợ lực lượng Công an chính quy trong việc đảm bảo ANTT tại cơ sở, vì cuộc sống bình yên, hạnh phúc của nhân dân, phục vụ nhân dân tốt hơn. 

Thứ năm, thực tế cho thấy, trong đời sống xã hội, lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở đã phát huy tích cực nhiệm vụ hỗ trợ bảo đảm ANTT địa bàn do họ là người ngay tại địa bàn cơ sở, gần dân, sát dân, hiểu, nắm được tâm tư nguyện vọng nhân dân, hiểu được truyền thống, phong tục, tập quán ngay từ địa bàn cơ sở. Mặt khác, do họ ở cơ sở nên là lực lượng tiếp cận đầu tiên các vấn đề liên quan đến ANTT nảy sinh từ cơ sở...Đơn cử như trong đại dịch Covid-19, các lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở đã trở thành lực lượng tuyến đầu cùng với lực lượng nòng cốt Y tế, Công an, Quân đội… trong thực hiện nhiệm vụ bảo đảm ANTT, hỗ trợ đắc lực người dân phòng, chống dịch bệnh.

Rõ ràng, với mục tiêu, ý nghĩa như trên, việc ban hành Luật Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở là thực sự cần thiết và đáp ứng yêu cầu thực tiễn khách quan, có ý nghĩa quan trọng trong xây dựng, củng cố các lực lượng tham gia bảo vệ an ninh trật tự ở cơ sở, nâng cao chất lượng công tác quản lý nhà nước về an ninh, trật tự, phục vụ có hiệu quả công tác phòng ngừa, đấu tranh phòng, chống tội phạm, giữ gìn cuộc sống bình yên và hạnh phúc của nhân dân và phục vụ đắc lực nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội của các địa phương và đất nước./. 

Nguyễn Bình