Ghi chép của Nguyễn Bình

Từ thành phố Ninh Bình, vượt qua gần 50 km lên đèo, xuống dốc, chúng tôi cũng đến được Cúc Phương, trời hửng nắng mà trên những sườn núi, cánh rừng của Cúc Phương vẫn là là những làn sương trắng mờ ảo, phong cảnh như thực, như mơ khiến Cúc Phương đẹp ngơ ngẩn, thu hút du khách không quản xa xôi đến tham quan, thưởng thức…

Vườn quốc gia Cúc Phương (Rừng Cúc Phương) là khu bảo tồn thiên nhiên, rừng đặc dụng quốc gia nằm trên địa bàn 3 tỉnh Ninh Bình, Hòa Bình, Thanh Hóa, có diện tích trên 22.000 ha, trong đó phần quan trọng và trung tâm của Vườn nằm ở huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình. Đây là Vườn quốc gia được thành lập năm 1962 và là Vườn quốc gia đầu tiên của Việt Nam, Cúc Phương đã được Tổ chức World Travel Awards bầu chọn và vinh danh là Vườn quốc gia hàng đầu châu Á trong 5 năm liên tiếp, từ 2019-2023…

Theo một số tài liệu, với đặc trưng là rừng mưa nhiệt đới, Cúc Phương có quần hệ động, thực vật vô cùng phong phú, đa dạng, trong đó có 2.234 loài thực vật bậc cao và rêu, 433 loài cây làm thuốc, 229 loài cây ăn được, nhiều loài đã được ghi trong Sách đỏ của Việt Nam. Về động vật, Cúc Phương có 122 loài bò sát và lưỡng cư, 66 loài cá, gần 2000 loài côn trùng, 135 loài thú (trong đó có loài Voọc đen mông trắng là loài thú linh trưởng rất đẹp và quý hiếm được chọn làm biểu tượng của Vườn quốc gia Cúc Phương); có 336 loài chim cư trú, đặc biệt có nhiều loài đặc hữu của Việt Nam và Đông Dương… 

Tiếp đón chúng tôi, Thiếu tá Đinh Văn Nghị, Trưởng Công an xã Cúc Phương phấn khởi:

- Chúc mừng các anh đã đến với Cúc Phương, đến với đất và người Cúc Phương, với văn hoá và truyền thống của Cúc Phương!

Trong câu chuyện với chúng tôi, Thiếu tá Đinh Văn Nghị cho biết: Cúc Phương là xã vùng cao của huyện Nho Quan, có diện tích trên 12.300 ha với dân số gần 3200 người, trong đó đồng bào dân tộc Mường chiếm tới 86% dân số và sống rải rác tại 10 thôn trong xã, Cúc Phương có đỉnh Mây Bạc cao nhất tỉnh Ninh Bình và cao nhất rừng Cúc Phương với chiều cao gần 650m, địa hình xã kéo dài, tuyến đường từ đầu đến cuối xã dài tới 15 km…

Những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, sự quan tâm của các cấp, các ngành của tỉnh Ninh Bình, sự nỗ lực, ý chí phấn đấu của Đảng bộ và đồng bào các dân tộc Cúc Phương, tình hình kinh tế-xã hội, đời sống của nhân dân đã có những chuyến biến tích cực, mạnh mẽ…

Tuy vậy, bên cạnh sự thay đổi, phát triển, địa bàn xã cũng tiềm ẩn những phức tạp do quá trình hội nhập, phát triển kinh tế-xã hội, trong đó có những vấn đề liên quan đến ANTT…

Công an xã Cúc Phương triển khai các mặt công tác bảo đảm ANTT trên địa bàn

Nhấp chén trà đầu Xuân, Thiếu tá Đinh Văn Nghị tâm sự:

- Công an xã chính quy được điều động và nhận nhiệm vụ tại Cúc Phương từ cuối năm 2019, những ngày đầu mới về với địa bàn, chúng tôi gặp không ít khó khăn, nhất là về phong tục, tập quán của đồng bào dân tộc thiểu số như tập tục sử dụng vũ khí thô sơ để săn bắt động vật hoang dã; việc chế tạo, mua bán, sử dụng hoặc trưng bày vũ khí thô sơ, tự chế trong nhà mà không biết đó là hành vi vi phạm; rồi ý thức hiểu biết và chấp hành pháp luật của người dân còn chưa đồng đều, thêm nữa là do cán bộ Công an mình chưa hiểu nhiều về phong tục, tập quán cũng như biết tiếng đồng bào nên khó khăn trong giao tiếp, tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành pháp luật, tham gia giữ gìn ANTT…

CBCS Công an xã Cúc Phương nâng cao tinh thần vì nhân dân phục vụ

Câu chuyện đang sôi nổi thì có một người đi vào phòng làm việc của Công an xã, Thiếu tá Nghị giới thiệu:

- Đây là anh Bùi Quốc Việt, Phó Bí thư Thường trực Đảng uỷ xã, giới thiệu với anh Việt, đây là các anh phóng viên của Công an tỉnh đang về thực tế viết bài về Công an xã Cúc Phương…

Anh Việt vui vẻ:

- Chào các anh, biết các anh xuống cơ sở để tuyên truyền về Công an xã rồi, những bận quá chưa sang chào được, chả là chúng tôi đang khẩn trương chuẩn bị cho công tác tổ chức Ngày hội Văn hoá các dân tộc của huyện Nho Quan tại xã vào tuần sau anh ạ!

- À, thế thì tốt quá

- Vâng, những năm qua, xã Cúc Phương đã đạt được nhiều thành tích quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội, trong công tác xây dựng nông thôn mới, phấn khởi hơn nữa là trong năm 2023 vừa qua, Công an xã Cúc Phương vinh dự là đơn vị duy nhất trong Công an 119 xã của tỉnh Ninh Bình được UBND tỉnh tặng Cờ thi đua xuất sắc!

- Công an một xã vùng cao, còn nhiều khó khăn, bí quyết nào giúp các anh giành được thành tích cao như thế?

- Đó là cả một câu chuyện dài, chúng tôi sẽ kể dần cho các anh, hôm nay, đến với Cúc Phương, xin mời các anh vào tham quan rừng luôn nhỉ?

- Vâng, nhất trí!

Công an xã Cúc Phương thường xuyên phối hợp chặt chẽ với lực lượng Kiểm lâm triển khai bảo đảm tốt ANTT trên địa bàn

Chuyến thăm rừng của chúng tôi còn có thêm anh Đinh Văn Thắng, Bí thư Chi bộ thôn Nga 3, một người rất sành sỏi về rừng…

Đúng là đại ngàn Cúc Phương, lần đầu tôi cảm nhận được sự rộng lớn, hoang vu, trầm mặc và tĩnh lặng, đẹp nguyên sơ của rừng Cúc Phương, khu rừng nguyên sinh cổ và là Vườn quốc gia đẹp hàng đầu Châu Á…

Tiếp và làm việc với chúng tôi còn có các đồng chí cán bộ Kiểm lâm của Vườn quốc gia Cúc Phương, những người ngày đêm quản lý, chăm sóc rừng và hiểu rừng sâu sắc…

Được nghe các anh Kiểm lâm dẫn đi thăm rừng, nghe giới thiệu về những cây Đăng, Cây Chò Chỉ, cây Chò ngàn năm, Thác Bạc, động Người Xưa, động Trăng Khuyết, động Chúa, động Thủy Tiên, hang Con Moong, động San Hô, hồ Mạc... những “bảo vật” của rừng Cúc Phương, chúng tôi cứ đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác, quả thật Cúc Phương đúng là một kho di sản về thiên nhiên và văn hoá đặc sắc của Việt Nam…

- Cúc Phương ngoài các địa danh nổi tiếng còn có rất nhiều loài động, thực vật quý hiếm mà chúng tôi đang quản lý, bảo vệ, có nhiều Trung tâm bảo tồn các loài động vật quý hiếm của Việt Nam và thế giới, có nguy cơ tuyệt chủng cao như một số loài gấu, linh trưởng, Vọoc quần đùi trắng và các loài rùa…đặc biệt là cứ vào tầm tháng 4, tháng 5, rừng Cúc Phương có hàng trăm đàn bướm các loại, đủ các màu sắc sặc sỡ, rất đẹp, chúng bay thành từng đàn như những bông hoa đủ màu, thu hút rất nhiều du khách đến tham quan, chụp ảnh, có thể nói không ở nơi nào ở nước ta có nhiều bướm và đẹp như rừng Cúc Phương…

- Phải nói giữ được rừng đẹp và yên bình như thế này, chúng tôi luôn có được sự phối hợp rất chặt chẽ và hiệu quả của Công an xã Cúc Phương, nhất là trong công tác phòng, chống săn bắt động vật hoang dã, khai thác rừng trái phép cũng như công tác phòng chống cháy rừng…bảo đảm để khách đến tham quan, du lịch và người dân không có những hành vi vi phạm … anh Tạ Đức Biên, Phó Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Vườn quốc gia Cúc Phương cho biết.

Nghỉ chân lại ở một Trạm kiểm soát của Vườn, anh Bùi Quốc Việt kể:

- Công an xã Cúc Phương chỉ có 5 CBCS nhưng anh em đã làm rất tốt công tác tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền chỉ đạo cũng như phối hợp chặt chẽ với các ban ngành, đoàn thể, các thôn làm tốt công tác bảo đảm ANTT trên địa bàn; bảo đảm TTATGT, quản lý chặt chẽ các cơ sở kinh doanh có điều kiện về ANTT, công tác PCCC và CNCH… Trong thực hiện Đề án 06 của Chính phủ, Công an xã là đơn vị đầu tiên của huyện Nho Quan hoàn thành việc cấp CCCD cho 100% người đủ điều kiện, trong kích hoạt tài khoản định danh điện tử Công an xã cũng là đơn vị tốp đầu của huyện…

- Thế còn trong công tác đấu tranh với tội phạm và vi phạm pháp luật?

- Cái đó thì khỏi phải nói, trong năm 2023, 100% các vụ việc, vụ vi phạm pháp luật xảy ra trên địa bàn đều được Công an xã giải quyết và phối hợp giải quyết triệt để, kịp thời, không để nảy sinh phức tạp!

- Đối với Vườn quốc gia Cúc Phương, mỗi năm có hàng trăm chuyên gia, khách nước ngoài đến nghiên cứu, học tập, làm việc, nhưng không để phát sinh vấn đề liên quan đến người nước ngoài, đó cũng là điều rất đáng ghi nhận, anh Tạ Đức Biên cho biết.

- Đến nay, do làm tốt công tác tuyên truyền, vận động, giáo dục pháp luật, người dân đã nâng cao ý thức bảo vệ rừng, quý rừng như sinh mạng, như nguồn sống, như linh khí thiêng liêng của tổ tiên, cha ông… biết quý rừng hơn tiền, lương thực, nhà cửa… anh Việt, Phó Bí thư Đảng uỷ xã khẳng định.

Câu chuyện về xã Cúc Phương, rừng Cúc Phương và Công an xã Cúc Phương cứ tiếp tục kéo dài, anh Việt lên tiếng:

- Hôm nay các anh đã về với Cúc Phương, giờ cũng đã đến bữa trưa, mời các anh ăn bữa cơm đồng rừng với chúng tôi!

Thế là chúng tôi được thưởng thức bữa cơm đậm chất hương rừng, có gà đi bộ, gà leo đồi, ếch xào mướp, măng đắng luộc, lợn nướng, ong cuốn lá lốt, cá suối nướng, rau tàu bay… những món ăn đời thường, gần gũi mà chúng tôi cảm nhận còn thơm ngon hơn sơn hào, hải vị… 

Đến với rừng Cúc Phương, được ngồi nhà sàn, thưởng thức hương vị rừng núi và hoà mình vào với thiên nhiên, nghe những sự tích, những câu chuyện về truyền thống, đời sống, tình yêu của đồng bào Mường, những kỳ bí, huyền ảo của các Mo Mường…. chúng tôi càng như được hoà mình nhiều hơn với thiên nhiên Cúc Phương nguyên thuỷ và yên bình…

- Nói thế thôi anh ạ, để có được kết quả ANTT ổn định, phục vụ có hiệu quả nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội của địa phương là sự nỗ lực cố gắng rất lớn, đó không chỉ là làm tốt nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống tội phạm, giữ gìn ANTT, mà phải tuyên truyền, vận động, khơi dậy ý thức tự giác chấp hành pháp luật của cán bộ, đảng viên, các tầng lớp nhân dân trên địa bàn và phát huy được sức mạnh to lớn của nhân dân trong bảo vệ ANTQ, nói chung nhân dân mình rất tốt và luôn biết đóng góp cho sự nghiệp chung, Thiếu tá Đinh Văn Nghị tâm sự…

- Như trong thời gian qua, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, của tỉnh Ninh Bình về việc giải phóng mặt bằng xây dựng tuyến đường hành lang Đông-Tây, đây là tuyến đường quan trọng quốc gia, liên quan đến 19 hộ gia đình trên địa bàn xã, trong đó có 5 hộ phải di dời nhà ở, tái định cư đến nơi khác, ban đầu nhân dân cũng còn băn khoăn về giá cả đền bù, đất tái định cư… nên có nhiều vấn đề phát sinh, trước tình hình đó, Công an xã đã phối hợp tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền thành lập các Tổ công tác đến vận động, tuyên truyền, lắng nghe ý kiến của người dân, có những kiến nghị, tháo gỡ kịp thời tâm tư, băn khoăn của người dân, từ đó người dân đã đồng tình, ủng hộ, tự giác di dời, không để xảy ra phức tạp… anh Bùi Quốc Việt chia sẻ.

- Thế còn vấn đề hoà giải các mâu thuẫn tranh chấp trong nội bộ nhân dân, các anh giải quyết thế nào?

- Năm 2023, chúng tôi đã hoà giải thành công 4 vụ mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân, nhất là các vấn đề tranh chấp đất đai, đường đi lối lại giữa các hộ gia đình mà tiêu biểu là hoà giải vụ tranh chấp tài sản giữa 3 hộ gia đình liền kề của thôn Đồng Quân, trước đó, do có mâu thuẫn, hiểu nhầm, tư tưởng chưa thông, 3 hộ gia đình này đã chặt cây, phá tường rào… của nhau, dẫn đến nguy cơ xảy ra án từ…

- Các anh đã giải quyết vụ việc đó như thế nào?

- Nắm bắt được tình hình đó, Công an xã đã báo cáo cấp uỷ, chính quyền chỉ đạo, đồng thời cùng với cán bộ chức năng của xã, chính quyền thôn xuống địa bàn, tổ chức gặp gỡ, kiên trì phân tích với từng gia đình cái đúng, cái sai, vấn đề tình cảm, tình nghĩa, hàng xóm, láng giềng… đồng thời nêu ra những tác hại khi xảy ra mâu thuẫn, xô xát, sau đó tìm cách kết nối, để các gia đình tự nguyện nói chuyện, thoả thuận với nhau… ấy thế rồi mà cũng giải quyết xong, đến giờ này các gia đình đã hoà thuận, thân thiết với nhau rồi, anh Nghị tâm sự…

- Còn rất nhiều câu chuyện cụ thể nữa, chúng tôi nghĩ mình là Công an cơ sở, phải có trách nhiệm giải quyết ngay các vụ việc từ cơ sở, bởi tất cả mọi việc đều xảy ra từ cơ sở chứ không phải nơi nào khác, ANTT ở cơ sở mà ổn thì sẽ không có vụ việc phức tạp phải lên huyện, lên tỉnh… các anh ạ!...

Thiếu tá Đinh Văn Nghị, Trưởng Công an xã Cúc Phương (thứ nhất từ trái sang) nhận Cờ thi đua xuất sắc của UBND tỉnh Ninh Bình

Trời Cúc Phương đã bắt đầu ngả chiều, tiếng chim, muông thú của rừng dần tìm đường về tổ, tiếng véo von của các loài thú hoang gọi bầy như gợi thêm không khí nguyên sơ của đại ngàn Cúc Phương hùng vĩ.

Miền đất vàng Cúc Phương đã bay bay những hạt mưa bụi, cành đào bên nhà sàn ở thôn Nga 3 như lại như thêm hồng sắc Xuân, nhánh lan rừng trắng muốt như vẻ đẹp nguyên sơ tinh khiết của người con gái nơi đây. Trước cảnh đẹp của Cúc Phương, khách đến không nỡ ra về…

Phải chia tay Cúc Phương, lòng người bâng khuâng, trĩu nặng lưu luyến, trên đường trở về thành phố, chúng tôi thêm hiểu và yêu mến nhiều hơn mảnh đất và con người Cúc Phương đẹp, yên bình và thân thiện, cùng với những Cố đô Hoa Lư, Tam Cốc-Bích Động, Tràng An-Bái Đính, Nhà thờ đá Phát Diệm, Cồn Nổi, Vân Long, Thung Nham, Hang Múa… những địa danh lịch sử, thắng cảnh tuyệt vời của non nước Ninh Bình, non nước Việt Nam, Cúc Phương là một trong những bức tranh được “Dệt gấm, Thêu hoa” của mảnh đất hình chữ S yêu thương và yên bình./.

N.B

Ninh Bình, tháng 2.2024