Thời gian qua, thực hiện Luật phòng, chống ma túy năm 2000, được sửa đổi bổ sung năm 2008 đã góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về phòng, chống ma túy; công tác tuyên truyền đã có sự đổi mới về nội dung, đa dạng về hình thức, huy động được sự vào cuộc mạnh mẽ của các cấp, các ngành và các tầng lớp nhân dân, nhiều mô hình tuyên truyền giáo dục phòng, chống ma túy có hiệu quả đã được triển khai, nhân rộng; công tác cai nghiện ma túy đã đạt được những kết quả tích cực; công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm về ma túy đã đạt kết quả toàn diện, đã phát hiện, điều tra, khám phá hàng ngàn tổ chức, đường dây tội phạm sản xuất, mua bán, vận chuyển, tàng trữ trái phép chất ma túy, thu giữ số lượng lớn các chất ma túy; công tác điều tra, truy tố, xét xử các vụ án ma túy được thực hiện nghiêm minh, đúng quy định của pháp luật…

Công an thành phố Ninh Bình thi hành lệnh khám xét nhà đối tượng tàng trữ, mua bán trái phép chất ma tuý

Những kết quả qua triển khai thực hiện Luật Phòng, chống ma túy đã kiềm chế sự gia tăng của tội phạm và tệ nạn ma túy, góp phần đảm bảo tốt an ninh trật tự, phục vụ có hiệu quả sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội của đất nước. Bên cạnh đó, cũng đã thể hiện trách nhiệm quốc tế của Việt Nam trong thực thi các Công ước quốc tế về phòng, chống ma túy cũng như các Nghị quyết của Liên hợp quốc về phòng chống và kiểm soát ma tuý. Tuy nhiên xuất phát từ thực tiễn công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy, có thể thấy:

Tội phạm ma túy hoạt động ngày càng tinh vi, xảo quyệt, đối tượng trong nước đã có sự câu kết chặt chẽ với tội phạm nước ngoài; các đối tượng chủ mưu, cầm đầu các tổ chức tội phạm ma túy xuyên quốc gia phần lớn sinh sống ở nước ngoài gây rất nhiều khó khăn cho công tác bắt giữ, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án ở Việt Nam; Luật phòng chống ma tuý hiện tại cũng chưa có cơ chế đầy đủ, rõ ràng cho công tác phối hợp điều tra của lực lượng điều tra trong nước với các nước, các tổ chức quốc tế trong phòng, chống ma túy.

Công an thành phố Tam Điệp bắt đối tượng tàng trữ trái phép 2 kg ma túy đá

Lực lượng công tác trong lĩnh vực phòng, chống ma túy luôn đứng trước các mối nguy hiểm, nguy cơ hy sinh, lây nhiễm HIV là rất cao… tuy nhiên Luật phòng, chống ma túy hiện hành chưa có chính sách khuyến khích, động viên hợp lý để động viên, cũng như đảm bảo quyền và lợi ích cho cán bộ thực hiện công tác phòng chống ma tuý.

Các hoạt động kiểm soát ma túy như tạm nhập tái xuất, tạm xuất tái nhập diễn ra thường xuyên trên thực tế, rất khó quản lý và dễ bị các đối tượng lợi dụng hoạt động phạm tội về ma túy, tình hình thực tiễn đấu tranh với ma tuý có thể thấy hiện nay một số loại thuốc có chứa chất ma túy, tiền chất cũng chưa được kiểm soát đầy đủ, đã bị các đối tượng lợi dụng sản xuất ma túy tổng hợp. Thời gian qua, Việt Nam đã phát hiện, bắt giữ 44 vụ sản xuất trái phép chất ma túy (trong đó có 1 vụ sản xuất Heroine, 43 vụ sản xuất ma túy tổng hợp), 15 vụ sản xuất ma túy tổng hợp bằng cách chiết xuất tiền chất từ thuốc tân dược…

Lực lượng Công an Ninh Bình bắt giữ vụ thanh thiếu niên tụ tập sử dụng trái phép chất ma tuý

Từ thực tiễn và trước sự phát triển mạnh mẽ của thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư và tình hình tội phạm, tệ nạn ma tuý đang tiếp tục diễn biến phức tạp trên phạm vi toàn cầu; trước yêu cầu đổi mới và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, Đảng và Nhà nước đã chỉ đạo các bộ, ban, ngành rà soát, bổ sung, hoàn thiện hệ thống pháp luật, đảm bảo tính đồng bộ và phù hợp với tình hình mới, Chính phủ đã giao cho Bộ Công an chủ trì phối hợp với các bộ, ban, ngành chức năng xây dựng Dự thảo Luật phòng chống ma tuý (sửa đổi) trình Quốc hội thông qua.

Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma tuý Công an tỉnh bắt vụ vận chuyển 15 bánh Heroin

Dự thảo Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi) dựa trên 3 trụ cột: Giảm cung, giảm cầu, giảm tác hại của ma túy; đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống ma túy trong tình hình mới; đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật. Dự thảo Luật gồm 8 chương, 69 điều (so với Luật Phòng, chống ma túy năm 2000, sửa đổi, bổ sung năm 2008 tăng 13 điều) trong đó giữ nguyên 7 điều và sửa đổi, bổ sung 47 điều và quy định 15 điều mới; đặc biệt bổ sung thêm Chương “Quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy (Chương IV). Có thể thấy Dự thảo Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi)  có một số điểm mới, bổ sung, hoàn thiện hơn so với Luật phòng chống ma tuý năm 2000, được sửa đổi, bổ sung năm 2008, về một số nội dung mới được sửa đổi, bổ sung gồm:

Dự thảo Luật phòng chống ma tuý (sửa đổi) đã mở rộng thêm phạm vi, đối tượng áp dụng Luật như: Tách khái niệm “tội phạm về ma túy” ra khỏi “tệ nạn ma túy” nhằm xác định đúng tính chất của “tội phạm về ma túy” vì tệ nạn ma tuý là hiện tượng xã hội còn tội phạm về ma tuý là hành vi cụ thể được quy định trong Bộ luật Hình sự; bên cạnh đó, dự Luật cũng đã bổ sung thêm các khái niệm: Người sử dụng trái phép chất ma túy, khái niệm cai nghiện ma túy, khái niệm thuốc tiền chất; các quy định để đảm bảo điều kiện cho công tác phòng, chống ma túy và tăng cường nguồn lực và năng lực cho cơ quan chuyên trách phòng, chống ma túy.

Bổ sung thêm phần trách nhiệm trong công tác phòng, chống ma túy gồm trách nhiệm của cá nhân, gia đình, trách nhiệm của các cơ quan chuyên trách phòng, chống tội phạm về ma túy; các biện pháp kiểm soát hoạt động hợp pháp liên quan đến ma túy. Các khái niệm tiền chất, nguyên liệu, dược chất gây nghiện, dược chất hướng thần, tiền chất dùng làm thuốc, thuốc thú y…có chứa chất ma tuý, tiền chất cần được kiểm soát, không để tội phạm lợi dụng sản xuất ma túy tổng hợp, các hoạt động tạm nhập, tái xuất; tạm xuất, tái nhập là những hoạt động hợp pháp liên quan đến ma túy cần phải kiểm soát.

Về Chương nói về phần quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy, đây là chương mới được quy định trong dự Luật do xuất phát từ tình hình phức tạp của người sử dụng trái phép chất ma túy hiện nay, dự Luật đã xác định người sử dụng trái phép chất ma túy; chính sách quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy; công tác thống kê người sử dụng trái phép chất ma túy; công tác cai nghiện ma túy; công tác quản lý nhà nước về phòng, chống ma túy; đồng thời sửa đổi, bổ sung trách nhiệm của các Bộ, ban, ngành, các địa phương cho phù hợp với các nội dung được sửa đổi, bổ sung trong Luật, Hợp tác quốc tế về phòng, chống ma túy…

Như vậy có thể khẳng định: Xuất phát từ cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn khách quan, việc xây dựng Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi) là yêu cầu cấp thiết, khách quan để thể chế hóa quan điểm của Đảng, Nhà nước về công tác phòng, chống ma túy, đồng thời đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ của pháp luật, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác phòng, chống ma túy trong tình hình mới./.

Nguyễn Bình