Dự thảo Luật PCCC và CNCH (PCCC và CNCH) năm 2024 gồm 9 chương, 65 điều dự kiến được Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 7, thông qua tại kỳ họp thứ 8 của Quốc hội khoá XV. Ngoài những quy định chung, Dự thảo Luật đã đề xuất bổ sung những quy định cụ thể về phòng cháy; chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ; xây dựng, bố trí lực lượng, nhiệm vụ của lực lượng PCCC và CNCH; phương tiện PCCC và CNCH; bảo đảm điều kiện cho hoạt động PCCC và CNCH…

Theo đó, những đề xuất mới tại dự thảo Luật Phòng cháy, chữa cháy 2024 bổ sung gồm:

Thứ nhất, bổ sung nhiều hành vi bị cấm trong phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ

So với quy định tại Luật Phòng cháy và chữa cháy năm 2001, sửa đổi, bổ sung năm 2013, tại Điều 10 Dự thảo Luật PCCC và CNCH bổ sung thêm một số hành vi bị cấm trong phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ. Cụ thể như: Xúc phạm, đe dọa lực lượng PCCC và CNCH thực hiện nhiệm vụ; Lợi dụng, lạm dụng nhiệm vụ phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật, nhũng nhiễu, xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân; Báo tai nạn, sự cố giả; Chế tạo, hoán cải phương tiện giao thông thuộc diện phải thẩm định thiết kế về phòng cháy và chữa cháy khi chưa có văn bản thẩm định; đưa phương tiện giao thông thuộc diện phải thẩm định thiết kế vào sử dụng, hoạt động khi chưa có văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu; Thi công về phòng cháy và chữa cháy không đúng với thiết kế đã được thẩm định.

Thứ hai, giảm bớt yêu cầu đối với quy hoạch dự án xây mới khu công nghiệp

Tại Khoản 1, Điều 12 Dự thảo Luật PCCC và CNCH, khi lập quy hoạch dự án xây dựng mới hoặc cải tạo đặc khu kinh tế, khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao và các khu chức năng khác theo Luật Quy hoạch phải có giải pháp, thiết kế về PCCC và phải bảo đảm các nội dung sau: Hệ thống giao thông, cấp nước; Bố trí địa điểm cho các đơn vị phòng cháy và chữa cháy ở những nơi cần thiết.

Các nội dung kể trên đã được lược bớt 2 nội dung so với quy định tại Khoản 1, Điều 15 Luật PCCC năm 2013 đó là: “Địa điểm xây dựng, bố trí các khu, các lỗ” và “Dự toán kinh phí cho các hạng mục PCCC”.

Thứ ba, sửa yêu cầu đối với thiết kế xây dựng công trình phải có giải pháp PCCC

Đây là một đề xuất mới tại dự thảo Luật PCCC và CNCH. Theo Khoản 2 Điều 12 dự thảo Luật PCCC và CNCH, khi lập dự án, thiết kế xây dựng mới, cải tạo hoặc thay đổi tính chất sử dụng của công trình phải có giải pháp, thiết kế về phòng cháy và chữa cháy thì buộc phải bảo đảm các nội dung như sau: Khoảng cách an toàn; Hệ thống thoát nạn; Bậc chịu lửa, giải pháp ngăn cháy, chống cháy lan; Hệ thống chống khói; Hệ thống phòng cháy và chữa cháy.

So với Khoản 1 Điều 15 Luật PCCC năm 2013, nội dung lập dự án, thiết kế xây dựng công trình phải có giải pháp, thiết kế về PCCC không còn yêu cầu phải có địa điểm xây dựng và dự toán kinh phí cho các hạng mục PCCC. Các nội dung về “Hệ thống kỹ thuật an toàn về PCCC”; “Các yêu cầu khác phục vụ PCCC”, được thay thế bằng: “Bậc chịu lửa, giải pháp ngăn cháy, chống cháy lan”; “Hệ thống chống khói”; “Hệ thống phòng cháy và chữa cháy”. 

Thứ tư, bổ sung quy định về nghiệm thu, kiểm tra nghiệm thu về PCCC 

Tại Khoản 2 Điều 14 Dự thảo Luật PCCC và CNCH quy định, sau khi tổ chức nghiệm thu dự án, công trình thuộc danh mục phải thẩm định thiết kế theo quy định thì chủ đầu tư phải gửi hồ sơ đến cơ quan quản lý chuyên ngành để kiểm tra kết quả nghiệm thu về PCCC. Đặc biệt, doanh nghiệp chỉ được phép đưa hạng mục công trình, công trình đã được xây dựng hoàn thành vào khai thác, sử dụng sau khi được cơ quan quản lý chuyên ngành đã thẩm định thiết kế kiểm tra và cấp văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu. 

Trường hợp đưa hạng mục công trình, công trình vào sử dụng, hoạt động khi chưa có văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu về PCCC, doanh nghiệp sẽ bị phạt tiền từ 60 đến 100 triệu đồng (căn cứ khoản 4 Điều 38 và khoản 2 Điều 4 Nghị định 144/2021/NĐ-CP). 

Thứ năm, điều chỉnh một số yêu cầu cơ bản về phòng cháy đối với cơ sở kinh doanh 

Theo đề xuất tại Dự thảo Luật PCCC và CNCH, các cơ sở sản xuất, kinh doanh, hoạt động thương mại, địa điểm làm việc, công trình phải bảo đảm điều kiện an toàn phòng cháy sau đây: 

- Có biện pháp phòng cháy như thực hiện và duy trì các điều kiện bảo đảm an toàn về phòng cháy; quản lý chặt chẽ và sử dụng an toàn các chất cháy, chất nổ, thiết bị và dụng cụ sinh lửa, sinh nhiệt; trang bị phương tiện phòng cháy; kiểm tra phát hiện sơ hở, thiếu sót, vi phạm về phòng cháy... 

- Có quy định, nội quy về phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ. 

- Bảo đảm an toàn phòng cháy đối với từng loại hình cơ sở sản xuất, kinh doanh: Có phương tiện, hệ thống phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ; hệ thống kỹ thuật; hệ thống liên lạc; thiết bị truyền tin báo cháy, sự cố, hệ thống cập nhật, khai báo dữ liệu về PCCC và CNCH; giải pháp ngăn cháy, chống khói, thoát nạn. Có phương án chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ. Có lực lượng PCCC và CNCH cơ sở. 

- So với quy định tại Luật PCCC hiện hành, yêu cầu “Bố trí kinh phí cho hoạt động phòng cháy và chữa cháy”; “Có hồ sơ theo dõi, quản lý hoạt động phòng cháy và chữa cháy” mặc dù không còn được ghi nhận nhưng dự thảo Luật PCCC mới vẫn yêu cầu các doanh nghiệp phải thực hiện. Cụ thể, Điều 15 dự thảo Luật PCCC và CNCH yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân trong đầu tư xây dựng và sử dụng công trình phải bảo đảm dự toán kinh phí cho các hạng mục PCCC trong quá trình đầu tư và sử dụng. 

Điều 5 Dự thảo Luật PCCC và CNCH nêu rõ, người đứng đầu cơ sở trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm lập, quản lý hồ sơ về PCCC và CNCH thuộc phạm vi quản lý; khai báo, cập nhật cơ sở dữ liệu về PCCC. 

Thứ sáu, điều kiện bảo đảm an toàn phòng cháy với nhà 

Tại Dự thảo Luật PCCC và CNCH, điều kiện bảo đảm an toàn phòng cháy với nhà ở được nêu tại Điều 16 gồm các nội dung sau:

- Hệ thống điện, bếp đun nấu, nơi thờ cúng đảm bảo an toàn phòng cháy. 

- Chất dễ cháy nổ phải để xa nguồn nhiệt, nguồn lửa (nội dung này được giữ nguyên tử Điều 17 Luật PCCC năm 2001, sửa đổi năm 2013). 

- Có giải pháp thoát nạn, chuẩn bị các phương tiện PCCC và CNCH phù hợp điều kiện thực tế (được quy định mới). 

- Thực hiện tiêu chuẩn về PCCC với nhà phải đảm bảo yêu cầu về PCCC (được quy định mới).

Như vậy, so với quy định hiện hành, Dự thảo đã bổ sung thêm 2 điều kiện mới đồng thời không đề cập đến quy định nêu tại khoản 9 Điều 1 Luật Phòng cháy, chữa cháy sửa đổi năm 2013: Thôn, làng, ấp, bản, buôn, phum, sóc, tổ dân phố (sau đây gọi chung là thôn) phải có các quy định, nội quy về PCCC, về sử dụng điện, sử dụng lửa và các chất dễ cháy, nổ; căn cứ vào điều kiện cụ thể có giải pháp ngăn cháy; có phương án, lực lượng, phương tiện, đường giao thông, nguồn nước phục vụ PCCC. Đồng thời, Dự thảo Luật PCCC và CNCH mới cũng bổ sung điều kiện bảo đảm an toàn phòng cháy với nhà ở kết hợp kinh doanh, gồm: Đảm bảo các điều kiện ở trên; Có giải pháp ngăn cháy giữa các khu vực đê ở và khu vực kinh doanh cũng như giải pháp thoát nạn khi có cháy xảy ra.

Thứ bảy, đề xuất phòng cháy chữa cháy khi sử dụng điện 

Tại Điều 19 Dự thảo Luật PCCC và CNCH mới yêu cầu các cá nhân, hộ gia đình sử dụng điện phải lắp đặt, sử dụng các thiết bị điện đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật và yêu cầu về an toàn điện. Thường xuyên thực hiện việc kiểm tra và kịp thời phát hiện, ngăn ngừa nguy cơ gây cháy, nổ do điện trong suốt quá trình sử dụng điện.

Tại Luật PCCC hiện hành chỉ quy định về phòng cháy trong việc sử dụng điện, thiết bị và dụng cụ điện với nội dung: Nhà máy điện, lưới điện; Thiết kế, thi công lắp đặt hệ thống điện và thiết bị điện; Thiết bị, dụng cụ điện được sử dụng trong môi trường nguy hiểm về cháy, nổ; Cơ quan, tổ chức và cá nhân cung ứng điện.. 

Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH Công an tỉnh