Luật số 42/2024/QH15 về công tác quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ (VK, VLN, CCHT) đã được Quốc hội khóa XV  thông qua ngày 29/6/2024, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2025  gồm có 8 chương, 75 điều là những quy định của pháp luật nhằm thể chế hóa đầy đủ, kịp thời chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, khắc phục những bất cập, hạn chế, khó khăn, vướng mắc trong quá trình thi hành Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ năm 2017; đồng thời, tạo hành lang pháp lý quan trọng trong công tác quản lý Nhà nước và phòng ngừa, đấu tranh có hiệu quả với tội phạm và các vi phạm về VK, VLN, CCHT.

          Theo đó, Luật số 42/2024/QH15 đã sửa đổi, bổ sung thêm 5 nội dung cơ bản, quan trọng gồm:

          Nội dung thứ 1: Bổ sung súng bắn đạn ghém, súng nén khí, nén hơi vào nhóm vũ khí quân dụng 

          Luật Quản lý, sử dụng VK, VLN, CCHT năm 2017 chỉ quy định một số loại VK là súng săn (súng kíp, súng hơi), VK thể thao (súng trường hơi, súng trường bắn đạn nổ, súng ngắn hơi, súng ngắn bắn đạn nổ, súng thể thao bắn đạn sơn, súng bắn đĩa bay)… việc quy định như trên đã không bao quát đầy đủ các loại súng nên thực tế còn rất nhiều loại súng bắn đạn ghém, súng nén khí, súng nén hơi không được quy định trong Luật này. 

          Trong khi đó, tại Điều 306 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định chỉ xử lý hình sự được đối với tội chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, mua bán, sử dụng trái phép hoặc chiếm đoạt súng săn, VK thể thao khi đối tượng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xoá án tích. 

          Thực tế, qua tổng kết 5 năm thi hành Luật 2017 cho thấy, trong tổng số 2.113 vụ đối tượng sử dụng trái phép các loại súng gây án, giết người, cướp tài sản, cố ý gây thương tích, chống người thi hành công vụ, gây rối trật tự công cộng…thì chỉ có 330 vụ đối tượng sử dụng súng quân dụng, còn lại 1.783 vụ (chiếm 84,4%) đối tượng sử dụng súng tự chế (súng bắn đạn ghém, súng nén khí, nén hơi…), nhiều vụ gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, làm chết nhiều người, nguy hiểm như vũ khí quân dụng… 

Nội dung  thứ 2: Bổ sung Dao là vũ khí khi đối tượng sử dụng vào mục đích trái pháp luật: 

Thực tế, qua tổng kết 5 năm thi hành Luật Quản lý, sử dụng VK, VLN, CCHT năm 2017 cho thấy, trong tổng số 28.715 vụ đối tượng sử dụng trái phép VK, VLN, CCHT gây án giết người, cướp tài sản, cố ý gây thương tích, chống người thi hành công vụ, gây rối trật tự công cộng… thì có đến 25.378 vụ (chiếm 88,4%) đối tượng sử dụng VK thô sơ, dao và phương tiện tương tự dao gây án; riêng đối tượng sử dụng các loại dao gây án là 16.841/25.378 vụ (chiếm 66,4%), nhiều vụ đối tượng sử dụng dao nhọn, sắc có tính sát thương rất cao (dao bầu, dao phay, dao quắm…) giết người với tính chất rất manh động, tàn ác, dã man gây bức xúc dư luận xã hội, hoang mang, lo lắng trong nhân dân. Ngoài ra, hiện nay, tình trạng đối tượng là thanh, thiếu niên thành lập các băng, nhóm, tự hoán cải các loại dao sắc, nhọn, hàn thêm tuýp sắt dài từ 01m đến 02m để giải quyết mâu thuẫn, thanh toán lẫn nhau, đe dọa người dân...

Chính vì vậy, Luật số 42/2024/QH15 bổ sung Dao là vũ khí khi đối tượng sử dụng vào mục đích trái pháp luật, cụ thể:

- Dao có tính sát thương cao khi sử dụng với mục đích trái pháp luật là VK thô sơ.

- Dao có tính sát thương cao khi được trang bị cho lực lượng vũ trang và các lực lượng khác để thi hành công vụ hoặc sử dụng với mục đích xâm phạm tính mạng, sức khoẻ con người trái pháp luật là VK quân dụng. 

- Dao có tính sát thương cao sử dụng vào mục đích lao động, sản xuất, sinh hoạt thì không thuộc phạm vi điều chỉnh của luật này. 

Công an huyện Yên Khánh kiểm tra, phát hiện, vận động, thu hồi và tiêu hủy các loại VK, VLN, CCHT 

          Nội dung  thứ 3: Bổ sung khái niệm linh kiện lắp ráp súng quân dụng là vũ khí quân dụng

          Thực tế hiện nay các đối tượng đang lợi dụng kẽ hở của pháp luật tháo rời súng thành các bộ phận để mua bán, vận chuyển trái phép; sau khi các đối tượng đã mua đủ các bộ phận lắp ráp thành súng sử dụng gây án, nhiều vụ gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. 

          Qua tổng kết 5 năm thi hành Luật, các lực lượng chức năng đã phát hiện 743 vụ, bắt giữ 745 đối tượng, thu 601.468 linh kiện VK, nhưng việc xử lý gặp rất nhiều khó khăn, nhất là trong việc xử lý hình sự đối với các hành vi này. Chính vì vậy, các đối tượng đã lợi dụng kẽ hở của pháp luật tháo rời VK quân dụng thành các bộ phận để mua bán, vận chuyển trái phép, hiện nay hành vi này đang diễn biến rất phức tạp và có chiều hướng gia tăng.

          Nội dung  thứ 4: Bổ sung quy định về việc tiếp nhận vũ khí, công cụ hỗ trợ

          Tại Điều 5 Luật Quản lý, sử dụng VK, VLN và CCHT năm 2017 quy định nghiêm cấm việc trao đổi, tặng, cho, gửi, mượn, cho mượn, thuê, cho thuê, cầm cố VK, VLN, CCHT. Tuy nhiên, qua 5 năm thi hành Luật thấy, thực tế nhiều tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân của các nước có nhu cầu cho, tặng, viện trợ một số loại VK (súng cầm tay, VK thể thao, VK thô sơ), CCHT cho Việt Nam để phục vụ việc nghiên cứu, sản xuất hoặc trang bị cho các đối tượng theo quy định của pháp luật để sử dụng thi hành công vụ, luyện tập, thi đấu thể thao hoặc để trưng bày triển lãm. Do đó, để tận dụng nguồn lực từ nước ngoài hỗ trợ Việt Nam trong nghiên cứu, sản xuất, trang bị, sử dụng VK, CCHT thì cần thiết phải sửa đổi, bổ sung quy định cho phép cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp trong nước được tiếp nhận vũ khí, công cụ hỗ trợ do cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân nước ngoài cho, tặng, viện trợ, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và công tác quản lý Nhà nước về VK, VLN và CCHT.

          Nội dung  thứ 5: Cắt giảm các giấy tờ, thủ tục về vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ

          Luật Quản lý, sử dụng VK, VLN và CCHT năm 2017 có 30 điều quy định về thủ tục cấp các loại giấy phép, giấy xác nhận về VK, VLN, tiền chất thuốc nổ, CCHT, trong đó, yêu cầu cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp phải trực tiếp nộp hồ sơ tại cơ quan có thẩm quyền cấp phép kèm theo rất nhiều các loại giấy tờ như: Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp; giấy chứng nhận đủ điều kiện về ANTT; căn cước công dân; các quyết định phê duyệt, hồ sơ, giấy tờ chứng minh các điều kiện hoạt động…Do đó, để thực hiện cải cách, đơn giản hoá thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và người dân thì cần thiết phải cắt giảm các loại giấy tờ trên và thực hiện tiếp nhận hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính trên Cổng dịch vụ công quốc gia và Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính của các Bộ. 

          Luật Quản lý, sử dụng VK, VLN và CCHT năm 2017 quy định giấy phép sử dụng VK quân dụng, VK thể thao, CCHT có thời hạn 5 năm, sau khi hết thời hạn cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp phải làm thủ tục cấp đổi; một số loại CCHT (dùi cui cao su, áo giáp, găng tay bắt dao, quả nổ, bình xịt hơi cay...) được cấp giấy xác nhận đăng ký và không có thời hạn.

           Thực tế, qua tổng kết 5 năm thi hành Luật thấy, các loại VK, VLN và CCHT đã được cấp giấy phép sử dụng không có sự thay đổi về chủng loại, nhãn hiệu, ký hiệu, số hiệu; hằng năm cơ quan quản lý, cấp phép đã tiến hành kiểm tra; việc cấp đổi giấy phép sử dụng phát sinh nhiều chi phí, thời gian, nhân lực; giấy phép sử dụng và giấy xác nhận đều là loại giấy phép cấp cho các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp sử dụng để thực hiện nhiệm vụ. Vì vậy, sửa đổi, bổ sung các điều quy định về cấp giấy phép sử dụng VK, CCHT theo hướng không quy định thời hạn giấy phép sử dụng và chuyển việc cấp giấy xác nhận đăng ký sang cấp giấy phép sử dụng CCHT.

                     Đinh Đức Chinh, Phòng Cảnh sát QLHC về TTXH